Politiek-militaire ontwikkelingen

Machthebbers

De Indonesische archipel kende vele machthebbers. Koninkrijken van lokale vorsten, maar ook invloeden van buitenaf – bijvoorbeeld uit de Arabische wereld en China. Vanaf de zestiende eeuw krijgen ook westerse mogendheden macht in de archipel. Zo hebben Portugese en Britse machthebbers korte tijd het gezag. De Nederlandse overheersing is de langste in de geschiedenis. Om het immense eilandenrijk te kunnen controleren en besturen, maken de Nederlanders gebruik van de inheemse bevolking. Zo worden met name christelijke Molukkers ingezet als ambtenaar, hulppredikant, onderwijzer of soldaat. 

Ethische politiek

Rond 1900 komt de archipel bijna volledig onder Nederlands bewind. Nederland start met de ethische politiek. Doel is meer zelfstandigheid voor de kolonie, beter onderwijs en betere leefomstandigheden voor de Indonesische bevolking. Nederland stelt de lagere en middenfuncties in het koloniale bestuur zeer geleidelijk open voor Indonesiërs.

Nationalisme

Rond 1920 wordt de opkomst van het Indonesisch nationalisme duidelijk zichtbaar. In 1927 richt Soekarno met een aantal andere leiders de Partai Nasional Indonesia (PNI) op, die streeft naar onafhankelijkheid van Indonesië. De Nederlandse koloniale autoriteiten houden de partij scherp in de gaten. Zij beperken de vrijheid van meningsuiting en het recht van vergaderen. Eind 1929 worden de PNI-leiders gearresteerd en verbannen.

Oorlog in Europa

In Europa lopen de spanningen op door de agressieve politiek van Adolf Hitler. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog raakt de export van goederen en het vervoer van passagiers naar Nederlands-Indië. Joodse vluchtelingen uit Europa wijken uit naar Nederlands-Indië. Op 10 mei 1940 valt Duitsland Nederland binnen. Indo-Europese, Molukse en Indonesische studenten in Nederland sluiten zich aan bij het verzet tegen Duitsland.

Gevolgen in Indië

Als reactie op de Duitse inval in Nederland interneren de Nederlandse autoriteiten in Indië alle Duitse mannen boven de 17 jaar. Zij worden als staatsvijandelijk beschouwd. De autoriteiten nemen Duitse schepen en bezittingen in beslag.